Openingsspeech Arno Visser, wethouder K&C Almere

(samenvatting van 16-9-2009)

'Ik sta hier in een stad die jonger is dan ikzelf, waar mijn moeder nog zeilde vóór mijn geboorte, en meters onder de waterspiegel van het IJsselmeer van mijn grootouders en de Zuiderzee van mijn overgrootouders. Ik behoor tot de 4e generatie Nederlanders ná Lely, Wel ben ik een 'Visser' waar eens water was....In deze 4 generaties heeft Nederland een enorme verandering doorgemaakt op technologisch, sociaal, cultureel, economisch en politiek-bestuurlijk vlak. Ook de context - waarin die nieuwe polder met die nieuwe stad is bedacht - is niet hetzelfde. '

In 2009 is de stad Almere nog geen 35 jaar jong maar toch al de 7e stad van Nederland. Waar andere steden eeuwen de tijd hadden te groeien en een eigen identiteit te ontwikkelen, is Almere in een soort 'versnellingskamer' terecht gekomen. Je kwam wonen in een dorp en op een dag deed je de deur open en kwam je in een stad terecht, en dat in één generatie tijd: van een overzichtelijke samenleving naar een moderne multiculturele wereld! Gevolg: een paradox...moet je nog meer doorgroeien of is het genoeg geweest...?

Want ondanks de groei mist men de 'voorzieningen' met name de culturele.....maar de vraag is: wat is de betekenis van cultuur en creativiteit hierin? En...welke rol kan het stadsbestuur wel en níet spelen in die ontwikkeling?

Arno Visser ziet cultuur meer dan alleen 'civilisatie of beschaving', het is niet iets dat je kunt bouwen, zoals huizen, wegen en pleinen. Maar 'ontmoeten, samenwerken'....dat is een sociaal, cultureel, economisch netwerk dat zich ontwikkelt en dat kan zorgen voor kruis- bestuiving én botsingen, allemaal nodig om creativiteit de kans te geven. Creativiteit komt uit de mensen zelf, in vele facetten, uit verschillende leefstijlen, beroepen of leeftijdsgroepen, van muziek tot wetenschap, van literatuur tot politiek. (hij kijkt terug naar voorbeelden uit het verleden, het 15e eeuwse Praag, het 19e eeuwse Wenen, het 20ste eeuwse New York) Almere is wat dat betreft nog maagdelijk, hier kan zich een nieuwe cultuur ontwikkelen, in een record-tempo en je kunt hier deel van uitmaken!

Almere is begonnen als 'projekt'. dus kwam er een  'projektburo Almere',  een groepje mensen dat plannen bedacht op de tekentafel, een voorbeeld van 'de maakbare samenleving'. Maar die fase is voorbij, aldus Arno Visser. Naast het planmatige staat inmiddels de autonome ontwikkeling van de Almeerse identiteit, maakbaarheid heeft begrenzingen, is zelfs vaak een illusie! Niet alles moet door de Overheid worden opgelegd, aangepakt of opgelost!! Visser noemt de Almere Principles (duurzaamheid) en de WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning), de aansluiting op het glasvezelnetwerk van de hele stad. Hier kunnen de kiemen zijn waaruit de identiteit van de stad ontwikkeld wordt, met innovatiekracht en ondernemerschap. De wil om te pioneren is er wel van 'boven' maar er moet ruimte zijn voor ontwikkelingen van 'onderop', van de bewoners zelf...dat is de échte wereld!

Als Almere méér wordt dan een woon-/slaapstad, dan ontstaan vanzelf lokale netwerken en binding aan de stad, dat wordt het begin van een humuslaag waaruit uiteindelijk de identiteit van de stad kan ontstaan. Het interessante is...ze ontstaan (net als olifantpaden) op plekken die je niet verwacht én...die niet zijn gepland. En nóg interessanter: het zijn andere paden dan die uit andere steden want deze stad is geen kopie van wat er al is!! Het feit dat (bijna) iedereen een nieuwkomer is, maakt Almere tot een fantastische smelt- kroes, waarin alle ruimte voor nieuwe ontwikkelingen, creativiteit, innovatie, nieuwe vormen en oplossingen.

Nu heeft Almere nog het 'imago van de middenmaat', zelfbeeld en imago zijn niet gelijk. Toch ontstaat er een nieuwe creatieve klasse, zoals het grote aantal ZZP'ers, wat een initiatieven en bedrijvigheid. De vraag is: hoe verhoog je de aantrekkelijkheid van deze stad? Wat verwacht je als burger of bestuurder van de Overheid in deze geemancipeerde samenleving? Almere bevindt zich op een cruciale fase,,,,aan de ene kant groeit de stad min of meer planmatig door...aan de andere kant groeit de autonome kracht in de stad. De opgave is: die autonome kracht ruimte te geven! Dat betekent dat het bestuur iets moet doen dat ze niet gewend is: terugtreden, niets doen, niet ingrijpen ;-) (en als het mis gaat, dat niet tot bestuurlijk-politeke verantwoordelijkheid maken)

Natuurlijk zullen er dissonanten zijn...en dat móet ook! (ook Chopin klonk bij tijdgenoten vals in hun oren) De (beoogde) Schaalsprong van Almere moet daarom ook een culturele uitdaging worden in de breedste zin van het woord. Het 'conserverende en planmatige' staat dan tegenover -of naast-  'vrijheid, verandering'. Partikuliere initiatieven en andere impulsen moeten de kans krijgen zich te ontwikkelen, en het bestuur moet niet in de valkuil stappen om het zelf te gaan doen ;-)

In veel New Towns is de vestiging van Hoger Onderwijs of Culturele instelling een belangrijke katalysator geweest in de ontwikkeling van de samenleving (ook in Almere) maar tegelijk is het noodzaak de stad open te stellen voor ongeplande initiatieven, die iets toevoegen aan de stad. Kunnen allerlei initiatieven zijn (zoals het burgerinitiatief Almere 2018) want voor creatieven met een pioniersgeest zijn er veel kansen, het systeem zit nog niet zo dicht als in sommige andere steden, waardoor men zelf vorm kan geven aan eigen creativiteit. In steden als A'dam, den Bosch, Maastricht is men trots op hun stad...op iets dat door anderen is doorgegeven; in Almere kun je trots zijn op wat niet is, nog wordt gemaakt en op je eigen bijdrage aan het 'maken' van de stad, een 21ste eeuwse cultuur.

In Almere kun je waarlijk creatief zijn!

======================================