VERSLAG VAN EEN DAGTOCHT LANGS LANDSCHAPSKUNSTWERKEN IN FLEVOLAND,
De start van een succesformule, georganiseerd door Museum De Paviljoens
mei t/m 23 oktober 2005: iedere zondag: Vijf keer Landschapskunst via Museum De Paviljoens
Museum De Paviljoens in Almere-stad organiseert steeds weer iets nieuws. Onder het motto 'als de mensen niet naar de landschapskunst gaan, brengen wij de landschapskunst naar de mensen' heeft men een busreis georganiseerd langs de vijf bekendste landschapskunstwerken in Flevoland. Inderdaad: bekend maar heel veel mensen zijn er nooit geweest 'in het echie' . Dáár wil De Paviljoens nu wat aan doen en dus is er een hele dag uitgetrokken om die landschapskunstwerken te gaan bezichtigen.
Onder leiding van een deskundige gids van museum De Paviljoens kan men alles te weten komen over het landschapskunstwerk zelf, de maker, het gebruik van betreffend kunstwerk door de mensen (op heel veel verschillende manieren) en bovendien allerlei nuttige of amusante anekdotes over het kunstwerk, de totstandkoming of de maker. Hoe is de kunstenaar hiertoe gekomen? Waarom op deze plek? Wat is de filosofie achter het kunstwerk? Maar ook: wie heeft dit bekostigd en wie moet dit onderhouden (ofwel: wie betaalt het -veelal groen- onderhoud op de juiste manier?) Heeft de politiek een visie op kunst in de buitenruimte, met name hier de landschapskunst? Enfin, een breed programma en dagvullend!
Er wordt om circa 9.45 uur begonnen in museum De Paviljoens, met koffie of thee en cake. De gids geeft inmiddels wat eerste informatie over de te bezoeken landschapskunstwerken. >>
Daarna is er gelegenheid om de lopende expositie te bezoeken in De Paviljoens. Momenteel is daar de Expo "Situaties/ Laboratorium Flevoland" van Florian Gottke. Daarna stappen de deelnemers in een luxe bus of busje (maximaal 8 personen), afhankelijk van het aantal belangstellenden. In totaal duurt de excursie tot 17.00 uur, dan is men weer terug in het museum.
Eerst in Almere: "Garden of Love and Fire" van Daniel Libeskind (1992-'97) (achter de Noorderplassen, bij de dijk, Pampushavenweg)
Dit kunstwerk hoort bij de Collectie Almere /De Paviljoens Almere >>
De kunstenaar/architekt die in New York 'Ground Zero' bebouwt en een gezicht/herinnering geeft en die het Joods Museum in Berlijn heeft gebouwd.
Waar Almere enige jaren geleden bijna een Theater met een bijzondere architectuur had kunnen hebben van Libeskind (voor slechts 50 miljoen gulden (!)
krijgt Almere nu een 'bijzonder' glazen Theater van de Japanse architekt Sejima..dat tevens het duurste Theater van West-Europa wordt (voor 89 mjn. Euro (!)
Het landschapskunstwerk van Libeskind 'Garden of Love and Fire' symboliseert ook de levenslijnen van deze (van oorsprong) architekt. Geboren in Polen, heeft hij op diverse plaatsen in de wereld gewoond: Israel, Berlijn, Amsterdam, Salamanca.
Het kunstwerk bestaat uit 3 (water) lijnen, die ieder wijzen naar een plaats waar Libeskind gewoond heeft: Berlijn, Amsterdam en Salamanca. Verder een zwarte 'strip'(soort landingsbaan) en een voetgangerspad.
Libeskind is geinspireerd geraakt door de Spaanse mysticus Juan de la Cruz.
Vooral vanuit een vliegtuig zijn de lijnen goed te zien. Middenin staat een 'architektuur van aluminium elementen', die doen denken aan huizen, doorgangen, een samenspel van natuur en konstruktie. Een plek voor meditatie.
vervolgens naar Lelystad voor het Observatorium van Robert Morris (1977)
Dit landschapskunstwerk is in het bijzonder bekend geworden door de jaarlijkse bijeenkomsten van 'Sunsation' , ter gelegenheid van de langste en de kortste dag, waarbij (bij goed weer) de zon exact ondergaat, dan wel opkomt, tussen een bepaald punt bij dit kunstwerk. De 'Zonnewende' op 21 maart (lente) en 21 september: herfst. De zomer-zonnewende is op 21 juni te zien en de winter-zonnewende op 21 december). Ter gelegenheid van de Zonnewende worden zang-, dans- en vooral dichtersaktiviteiten op deze plek georganiseerd
Op de steen in het midden van de ronding is de akoestiek namelijk perfekt voor dit soort gelegenheden!
De middenring is 2,65 meter hoog, heeft een oppervlakte van 100x75 meter en de vizieren liggen op 37 graden Noord en Zuidelijk van de West/Oost-as.
Het is prachtig in deze tijd van het jaar; wij troffen er velden vol met bloeiende paardenbloemen: een feest van licht!
Je komt het Observatorium binnen via twee poorten, eerst driehoekig (zie foto) en naar binnen toe nog een rechthoekige, waarna je in de 'Arena' , in dit geval het 'Observatorium' komt. Daar in het midden ligt de steen (waar de gids op bovenstaande foto op staat en vertelt; maar evenzogoed kunnen dat dichters zijn...). Daar vandaan zijn weer openingen die zicht geven op de zogenaamde 'vizieren' van corten-staal, waardoor je de zon (eventueel) kunt zien opkomen.
daarna "Aardzee" (1998) van Piet Slegers in Zeewolde.
Van oorsprong een landbouwkavel van zo'n 50 hectare... en die maat is ook exact aangehouden voor dit Polder-landschapskunstwerk (halverwege de Vogelweg, ten NW van Zeewolde). Dit kunstwerk valt onder de Collectie en beheer van Flevo-landschap.
Een glooiend en afwisselend landschap, zou ik het willen noemen, en vooral erg weids, met meertjes, grindpaden (die soms tot niets leiden, dan mag je het verder zélf uitzoeken...). Een enkele fraaie boom of hele horizons bomen, met soms grazende schapen en geiten.
De kunstenaar Piet Slegers heeft met gebruik van het aanwezige gras,
stenen en aarde de zee nagebootst, en dan vooral het golven van de zee.
De naam 'Aardzee' is dus goed gevonden voor dit kunstwerk.
Hoewel het landschapskunstwerk er in eerste instantie gewoon uitziet als een landschap waarin je lekker kunt wandelen, is er méér aan de hand. (On) zichtbare lijnen die zo op het oog nergens toe leiden.....maar dat maakt allemaal niet uit: het is een prettige plek om te vertoeven en het is er -ondanks de rust- heel spannend. Achter ieder heuveltje valt weer wat te zien, te beleven.
NB het wordt ook prima onderhouden, dus dat verhoogt de feestvreugde zeker!
Ondanks de glooiende lijnen, is het voor iedereen makkelijk te wandelen: je hoeft per slot geen heuvels te beklimmen als je dat niet wil! Het blijft hoe dan ook mooi.
Ook in Zeewolde wordt "Sealevel" (1996) bekeken van Richard Serra
Het objekt bestaat uit gepigmenteerd beton en telt twee delen -die doorsneden worden door een brug- van ieder 200 meter lengte, 25 cm. dikte en een hoogte die varieert van 'landhoogte' tot 'zee-diepte'.
In deze omgeving staan meer buiten-kunstobjekten maar "Sealevel" is de grootste en ingrijpendste in het landschap.
De vader van Richard Serra was loodgieter en Serra was al vanaf jonge leeftijd gefascineerd door gewicht en belans. Hij heeft veel werken vervaardigd van metalen platen. De bovenkant van dit landschapskunst-projekt geeft het zee-nivo aan
Van de laagste kant loop je als het ware de zee in.....is de gedachte van de kunstenaar erachter.
Dit landschapskunstwerk is gesitueerd aan de overkant van het water dat het scheidt van 'De Verbeelding', een als een soort museum bedoeld paviljoen van de Almeerse architekt René van Zuuk
Het is jammer dat er zo weinig meer te beleven is in dit prachtige gebouw (met ooit zoveel ambities)
Helemaal niets viel er te bekijken, géén expositie dus, een geheel lege ruimte maar desondanks moesten we tóch 1.60 euro per persoon betalen om binnen te mogen! Om bijvoorbeeld kaarten, boekjes of ansichtkaarten te kopen en even aan het eind te kunnen kijken naar de overkant van het water, naar de 'streep in het landschap' van Serra......
Op mijn vraag of De Verbeelding niet failliet was inmiddels, werd verontwaardigd gereageerd. "Nee hoor, we verhuren de ruimte aan organisaties, per dagdeel, of langer".
Eerlijk is eerlijk: na enig aandringen mocht ik wél even naar de 'bibliotheek' waar ik wat kunstboeken zou kunnen inzien; ook waren er nog 2 foto's (posters) te zien van wat ooit een leuk gebouwtje was op stelten (waarin boeken stonden en waar je rustig zou kunnen lezen)....maar dat gebouwtje was afgebrand, en niet herbouwd, dus uitsluitend de posters restten....
Maar de ganzen die ik vanuit het paviljoen kon zien, maakten veel goed....
En tenslotte gingen we naar de "De Groene Kathedraal" van Marinus Boezem (1987) in Almere
In 1978/'79 had Marinus Boezem al een maquette gemaakt voor een 'gotisch groeiprojekt' maar pas in 1987 werden de 178 populieren geplant die samen de vorm geven aan de landschappelijke ' Groene Kathedraal',
gebaseerd op de Kathedraal van Reims.
150 x 75 meter groot
Tureluurweg, bij Almere-Hout.
In 1996 werd De Groene Kathedraal geheel 'gerenoveerd' omdat er al jaren niets aan onderhoud was gepleegd. Nu wordt het landschapskunstwerk uitstekend onderhouden door de firma Boogaart uit Almere, zodat de herkenning als kathedraal duidelijk blijft.
Meteen ernaast werd eenzelfde vorm uitgespaard, de plattegrond van de kathedraal, afgebakend met beuken en eiken, waardoor een soort 'negatieve kathedraal' ontstaat. De échte kathedraal krijgt zijn vorm dus vooral door de vele populieren en de lijnen op de grond, in het gras. Die geven een projektie weer van het kathedraal-gewelf, in deze uitvoering in de vorm van betonnen randen.
De populieren die 'binnen' in de kathedraal staan, geven de steunpilaren, de zuilen, weer. Aan de voet hiervan liggen schelpen, in een cirkel er omheen, als herinnering aan de Zuiderzee...die Almere eens was vóór de inpoldering. Als de (Italiaanse) populieren na enkele tientallen jaren hun maximale hoogte hebben bereikt van 30 meter, hebben zij ongeveer dezelfde hoogte als de Notre Dame van Reims. Daarna zullen zij afsterven of het begeven na een flinke storm; maar de eerder genoemde 'negatieve' kathedraal zal dan blijven bestaan als vorm.
Het is trouwens een erg mooie plek om te vertoeven, met uitzicht over water aan de ene kant en de stilte, de bijna serene rust van deze landschapskathedraal.....
Nog één goede tip: ga op je rug in de kathedraal liggen en kijk naar boven......luister naar het ruisen van de bladeren en voel de onmetelijke ruimte.....
Al met al: een aanbevelingswaardige trip langs vijf van de bekendste de Flevolandse Landschapskunstwerken, die je zélf nooit zo achter elkaar zult doen. Hier gebeurt dit ook nog onderleiding van een deskundige gids vanuit Museum De Paviljoens zodat je na afloop méér dan tevreden bent met alles wat je gezien en beleefd hebt, inklusief alle informatie! Het gaat niet allemaal achter elkaar want ......
tussendoor krijgt men een uitgebreide lunch geserveerd in restaurant Willem Barentz van het Natuurpark Lelystad >>
De all-in prijs bedraagt 45 euro per persoon voor deze dagvullende Landschapskunst-excursie. Reserveren kan bij museum De Paviljoens 036-545.04.00 of via e-mail communicatie@depaviljoens.nl